Coraz większa popularność medycyny indyjskiej w Polsce sprawiła, że ashwagandha została doceniona przez wiele osób. Zwłaszcza, że jej działanie jest bardzo wszechstronne i odpowiada na różnorodne potrzeby powodowane naszym aktualnym tempem życia. Zobacz jakie właściwości ma ashwagandha nazywana żeń-szeniem indyjskim. Sprawdź przy jakich schorzeniach jest zalecana, a kto nie powinien jej zażywać.
Co to jest ashwagandha?
Ashwagandha funkcjonująca także pod nazwą witania ospała (łac. Withania somnifera) to gatunek rośliny pochodzący z rodziny psiankowatych, czyli tej samej co pomidor, papryka, czy bakłażan. Występuje ona głównie w Afryce i Azji, a także w Europie, przede wszystkim w Grecji, Hiszpanii i we Włoszech, czyli terenach, na których panuje bardzo ciepły klimat. Roślina jest niewielkim krzewem o wydłużonych, matowych liściach. Kwiaty ashwagandhy mają kształt dzwoneczków, które w czasie owocowania zamieniają się w pomarańczowo-czerwone, okrągłe owoce o wielkości od 6-8 mm. Te owoce właśnie oraz korzenie rośliny mają właściwości które wykorzystywane są w medycynie, przemyśle spożywczym i kosmetycznym.
Witania ospała zyskała miano indyjskiego zeń-szenia. Ma ona działanie adaptogenne, co oznacza, że ma pozytywny wpływ na układ nerwowy i immunologiczny. Pomaga organizmowi wyciszyć się i lepiej radzić sobie ze stresem. Ponad to zmniejsza uczucie zmęczenia i podnosi libido, zwłaszcza u mężczyzn. Zalecane jest, aby zioło stosować zwłaszcza w okresach wzmożonego napięcia nerwowego.
Ajurweda, czyli medycyna indyjska
Ashwagandha, ta od lat wykorzystywany jest w ajurwedzie. Ajurweda natomiast to tradycyjna medycyna pochodząca z Indii. Początki jej historii sięgają XII wieku p.n.e, natomiast w obecnej formie funkcjonuje od około V wieku p.n.e. Sama nazwa ajurweda powstała poprzez złożenie dwóch słów w sanskrycie (literacki język starożytnych, średniowiecznych i wczesnonowożytnych Indii) oznaczających wiedze o życiu. Ta nauka medyczna zajmuje się człowiekiem całościowo, jego zdrowiem fizycznym, psychicznym i duchowym. Użyłam sformułowania „nauka medyczna” gdyż ajurweda została za taką uznana przez Światową Organizację Zdrowia już w 1979 roku. Dla wielu jednak nadal traktowana jest jako pozanaukowa praktyka.
Właściwości ashwagandhy
W produkcji leków, suplementów i kosmetyków wykorzystuje się przede wszystkim pomarańczowo-czerwone owoce oraz korzenie indyjskiego żeń-szenia. Zawierają one wiele biologicznie czynnych związków chemicznych takich jak:
- alkaloidy,
- witanolidy,
- witanozydy – poprawiają odporność na stres.
- sitoinozydy,
- flawonoidy
- fitoestrole
- kumaryna
- związki z grupy glikowitanolidów, witanozydów i sitoinozydów
Ashwagandha wykazuje pozytywny wpływ na funkcjonowanie organizmu. Stosuje się ją głównie na zredukowanie stresu i stanów lękowych, a tym samym organicznie ich niszczącego wpływu na organizm. Znacząco przekłada się to na jakość snu, która bardzo się poprawia przy regularnym stosowaniu produktów z indyjskim żeń-szeniem. Co więcej podczas stosowania ashwagandhy poprawie ulegają także siły witalne oraz sprawność umysłu. Przekłada się ona na szybsze kojarzenie i zapamiętywanie.
Alkanoidy
To substancje głównie pochodzenia roślinnego, które mają charakter zasadowy. Powoduje go obecność cząsteczki lub cząsteczek azotu w ich, często bardzo skomplikowanej strukturze. Rośliny produkują alkanoidy, aby odstraszyć roślinożerców. Alkanoidy silnie oddziałują na organizmy ludzkie oraz zwierzęta. Przykładami alkanoidów są: atropina, kokaina, chinina, berberyna, morfina, kodeina czy strychnina. Mają one m.in. działanie cucące, rozkurczające mięśnie gładkie, obkurczające macicę, obniżające ciśnienie krwi, znieczulające miejscowo, przeciwkaszlowe, przeciwbólowe. Obecnie znamy około 12 tyś różnych akanoidów.
Witanolidy
To związki, które występują w roślinach i wykazują aktywność biologiczną. Mają działanie przeciwnowotworowe, antyseptyczne oraz przeciwbakteryjne. Uspokajająco i wyciszająco wpływają na ludzki organizm. Objawia się to np. obniżeniem ciśnienia krwi lub wspomaganiem organizmu w zwalczaniu różnego rodzaju infekcji, które mu zagrażają. W witanoloidy bogate są szczególnie korzeń oraz liście ashwagandhy. Najpopularniejsze i zarazem najlepiej znane z tej grupy są witanolid D oraz witaferyna A.
Witanozydy
Substancje te odpowiadają za adaptogenne właściwości ashwagandhy. Chronią przed stresem, a także następstwami, które stres może spowodować w organizmie np. wrzodami żołądka. Zwiększają także fizyczną i psychiczną wydolność organizmu. Zwłaszcza w momentach zwiększonego wysiłku fizycznego. Dlatego też zażywanie ashwagandhy zalecane jest sportowcom. Co więcej witanozydy pomagają usuwać z organizmu toksyny, a to za sprawą silnych właściwości antyoksydacyjnych. Poprawiają też funkcje mózgu, wpływając na proces zapamiętywania i uczenia się.
Flawonoidy
To związki występujące w roślinach, które bardzo pozytywnie działają na ludzkie zdrowie. Mają działanie przeciwutleniające, co oznacza, że usuwają niebezpieczne dla nas wolne rodniki, Ponad to działają przeciwalergicznie oraz przeciwzapalnie. Zmniejszają też ryzyko wystąpienia zakrzepów krwi w krwioobiegu, a dodatkowo wzmacniają i uelastyczniają ściany naczyń krwionośnych. Dzięki tym właściwościom są pomocne w leczeniu żylaków i hemoroidów. Niektóre flawonoidy mają też działanie przeciwnowotworowe. Za ich sprawą, wspomagają działanie i skuteczność leków stosowanych w chemioterapii.
Fitoestrole
To inna nazwa dla steroli roślinnych. Występują najczęściej w nasionach roślin, które bogate są w tłuszcz. Dla naszego zdrowia mają wymierny skutek – obniżają stężenie cholesterolu we krwi. Redukują także poziom nasyconych kwasów tłuszczowych, które w nadmiernie spożywane prowadzą do nadwagi i otyłości.
Kumaryna
To naturalne związki, które występują głównie w roślinach i owocach roślin. Na ludzki organizm działają: uspokajająco, przeciwbólowo i przeciwobrzękowo, a także rozkurczowo. Pochodne kumaryny mają szersze spektrum działania np. uelastyczniają drobne naczynia krwionośne. Dlatego też kumarynę w medycynie stosuje się w leczeniu i profilaktyce zakrzepicy żył głębokich oraz zatorów płucnych. Dużą zawartość kumaryn ma m.in. kurkuma i cynamon.
Działanie adaptogenne ashwagandhy
Mocno upraszczając sprawę, adaptogeny to substancje, które pomagają organizmowi radzić sobie z szeroko rozumianym stresem i jego skutkami. Wspomagają organizm w samoregulacji. Dzięki temu może on wrócić do swojej naturalnej równowagi, czyli homeostazy. Regulują wydzielanie adrenaliny i kortyzolu Ponad to adaptogeny wspierają organizm w procesach regeneracjnych.
Wielokrotne badania przeprowadzane na ashwagandzie potwierdzają, że podawana osobom cierpiącym z powodu podwyższonego stresu, pomaga go zredukować. Stężony ekstrakt z tego zioła pomaga obniżyć poziom tribuliny oraz kortyzolu w osoczu krwi. Przyjmowanie indyjskiego żeń-szenia może przynieść sporo korzyści dla ośrodkowego układu nerwowego. W związku z tym jest szczególnie polecana dla osób borykających się z silnym stresem i nawracającymi stanami niepokoju.
Co więcej, badania dowodzą, że przyjmowanie ashwagandy pomaga utrzymać umysł w dobrej kondycji. Dzieje się tak, gdyż ekstrakt z rośliny wzmacnia receptory odpowiedzialne za koncentrację i przyswajanie wiedzy. Dlatego też preparaty z z ashwagandhą mogą okazać się pomocna w okresie wzmożonego wysiłku psychicznego np. podczas uczenia się do egzaminów. Nie przypadkowo zioło to nazywane jest indyjskim żeń-szeniem, który jak wiadomo, zwiększa psychiczne i fizyczne możliwości organizmu.
Ashwagandha jest też cennym źródłem antyoksydantów. Podczas obserwacji jej działania zauważono, że substancje zawarte w roślinie mają silne działanie przeciwutleniające. Dzięki nim są zdolne do wyłapywania wolnych rodników, które mogą być niebezpieczne dla naszego zdrowia. Przekłada się to także na działanie anty-aiging, czyli spowalnianie procesów starzenia. Chodzi tutaj zarówno o starzenie się umysłu oraz starzenie się zewnętrzne. To działanie rośliny sprawiło, że zainteresował się nią bardzo poważnie także przemysł kosmetyczny.
Jak wybrać preparat z ashwagandhą?
Preparaty często mają postać proszku, pastylek lub wyciągu, którego odpowiednią ilość aplikuje się pod język przy pomocy przymocowanej do nakrętki pipety. Przy wyborze preparatu istotnym jest, aby zwrócić uwagę na procent zawartości witanolidów. Nie powinna ona przekraczać 2,5%. Zdecydowanie nie warto brać pod uwagę preparatów, które nie mają opisu zawartości, zaleceń stosowania i dawkowania. Lepiej wybierać leki oraz suplementy pochodzące ze znanego źródła.
Zobacz także:
„Koenzym Q10 – stosowanie i właściwości”
Ashwagandha stosowanie
Wszystkie leki i suplementy należy stosować zgodnie z instrukcją na opakowaniu lub zaleceniami producenta. Obecnie, nie będziemy mieć żadnej trudności ze znalezieniem informacji o produkcie w Internecie. Nic więc, nie stoi na przeszkodzie, aby sprawdzić sposób dawkowania i się do niego zastosować. Najlepiej jednak przed rozpoczęciem terapii skonsultować swój pomysł z lekarzem. Jest to szczególnie ważne jeżeli osoba, która chce zacząć stosować indyjski żeń-szeń choruje na nadciśnienie, cukrzycę lub ma problemy z tarczycą. Zwłaszcza jeżeli przyjmuje już jakiekolwiek leki mające zaradzić tym schorzeniom. Niestety produkty z ashwagandą mogą nasilić działanie przyjmowanych leków.
Najczęściej ashwaganda ma postać proszku, herbat lub tabletek, ale na rynku znajdziemy też produkty z wyciągiem z tej rośliny. Produkty zwykle stosuje się przez 8 tygodni, po których należy zrobić trwającą około 1 miesiąc przerwę. W ciągu jednego dnia można przyjąć do 3 g sproszkowanego korzenia witanii ospały i zaleca się, aby nie przekraczać tej dawki.
Dla kogo polecana jest ashwagandha?
Preparaty z żeń-szeniem indyjskim polecane są dla:
- osób borykających się ze stanami lękowymi i depresją
- zestresowanych – substancje zawarte w ashwagandzie pomagają obniżyć poziom kortyzolu w organizmie. Roślina należy do grupy adaptogennych pomaga zmniejszyć objawy stresu, a jednocześnie zwiększa odporność na czynniki, które mogą go wywoływać.
- w stanach dużego zmęczenia
- osób zmagających się z bezsennością – preparaty z ashwagandhą za sprawą zawartych w niej substancji redukujących poziom kortyzolu w organizmie, ułatwia zasypianie. W tym przypadku zaleca się picie przed snem herbat z korzeniem tego zioła lub ciepłego mleka z odrobiną sproszkowanego korzenia.
- mężczyzn w celu podniesienia libido i płodności – plemniki panów zażywających preparaty z ashwagandhą wykazują większą aktywność w porównaniu do mężczyzn, którzy tego nie robią. Wzmożona aktywność ułatwia im to zapłodnienie komórki jajowej.
- zmniejszenie objawów menopauzy u kobiet.
- sportowców dla polepszenie kondycji fizycznej – na rynku dostępnych jest wiele rodzajów suplementów przeznaczonych dla trenujących osób. Mają one za zadanie poprawić kondycję fizyczną, a także rozbudować masę mięśniową i wzmocnić jej siłę. Sportowcy stosują je także, aby poprawić swój pułap tlenowy.
Ashwagandha przeciwskazania do stosowania
Z leków i suplementów z witanią ospałą powinny zrezygnować osoby:
- chorujące na padaczkę,
- w ciąży, oraz karmiące piersią,
- z nadciśnieniem tętniczym,
- chorujące na stwardnienie rozsiane,
- stosujące leki nasenne lub uspokajające,
- przyjmujące barbiturany.
Szczególną ostrożność powinny zachować także osoby chorujące na depresję, a także osoby borykające się z nadczynnością tarczycy. Niemniej jednak badania prowadzone nad stosowaniem ahwagandhą nie wykazały występowania żadnych skutków ubocznych. Leki i suplementy, które je zawierają nie uzależniają i nie zawierają toksycznych dla ludzi substancji.
Kosmetyki z ashwagandhą
Indyjski żeń-szeń zaliczany jest do adaptogenów. Jego wspanbiałe właściwości docenił także przemysł kosmetyczny. Przełożył je na walkę w zwalczaniu niedoskonałości skóry. Ashwagandha reguluje wydzielanie sebum, a także łagodnie i normalizuje cerę. Kosmetyki zawierające ashwagandhę świetnie nawilżają skórę i wygładzają ją.
Zobacz także:
„Co to są barwniki kosmetyczne„
Coraz częściej poszukujemy alternatywnych sposobów leczenia dla tradycyjnych metod. Dlatego też medycyna indyjska i wyniesiona przez nią na piedestał ashwagandha, nazywana żeń-szeniem indyjskim, staje się coraz bardziej popularna. Stosuje się ją najczęściej u osób narażonych na silny stres. Mimo tego, że spożywanie tej rośliny praktykowane jest od wieków, to nadal trwają badania nad jej działaniem na ludzki organizm. Do tej pory naukowcom udało się ustalić, że zażywanie ashwagandhy znacząco pozwala obnażyć poziom stresu. A to i tak dużo prawda? Według wielu suplementacja ashwagandhy może już w niedalekiej przyszłości stać się elementem profilaktyki chorób cywilizacyjnych.