Obecnie producenci kosmetyków prześcigają się w innowacyjnym podejściu do swoich produktów i ich stosowania. Barwniki kosmetyczne są niezaprzeczalnie jedną z metod, aby podnieść atrakcyjność produkowanych przez nich kosmetyków. Czytaj dalej i dowiedz się, czym są barwniki kosmetyczne, jak się dzielą, po co dodaje się je do kosmetyków oraz, czy ich stosowanie jest bezpieczne dla naszego zdrowia.
Barwniki kosmetyczne – co to jest?
Pierwsze substancje barwiące zaczęto stosować w kosmetyce już przed 50 000 lat. Oczywiście wówczas były to barwniki pochodzenia naturalnego. Najczęściej wytwarzano je poprzez rozdrabnianie na proszek minerałów np. muszli, i kamieni, zwłaszcza hematytu lub opalu.
Równie wysoko cenione w pielęgnacji ciała i włosów były także glinki oraz oleje roślinne. Stanowiły one bazę większości wytwarzanych wówczas produktów kosmetycznych np. w starożytnym Egipcie. Mieszano je z drobno utartymi naturalnymi barwnikami kosmetycznymi, aby stworzyć pierwsze upiększające kosmetyki.
Substancje barwiące stosowane w obecnych kosmetykach to związki chemiczne, które wybiórczo absorbują promieniowanie elektromagnetyczne w widzialnym przez oko ludzkie. Służą one jak sama nazwa wskazuje do barwienia, a i ubarwiać i barwić jak wiadomo lubimy. Dlatego też różnego rodzaju substancji barwiące stosujemy do nadawania nowych barw lub zmieniamy barwy: tkanin, żywości, papieru gumy, tworzyw sztucznych, poligrafii i kosmetyków.
Wszystkie substancje bawiące podzielić możemy na:
- barwniki – które są rozpuszczalne w rozpuszczalnikach. Wśród barwników występują substancje pochodzenia organicznego i substancje syntetyczne. Barwniki w odróżnieniu od pigmentów przepuszczają światło.
- pigmenty – to kryjąca substancja barwiąca. Nie wchodzi ona w reakcję z ośrodkiem barwionym, a zabarwia sobą jej powierzchnię. Pigmenty to najczęściej rozdrobnione minerały.
- lak – to barwnik w postaci stałej, który powstaje poprzez wytrącenie z roztworu. Tego rodzaju substancje barwiące stosowane są głównie w przemyśle farbiarskim.
Do czego stosuje się barwniki kosmetyczne?
Apetyczne barwy kosmetyków pozytywnie wpływają na nasze zmysły. Zdecydowanie bardziej wolimy stosować specyfiki, które ładnie wyglądają i pachną od tych, które posiadają nieprzyjemny zapach i bury kolor. Do tego właśnie służą barwniki kosmetyczne – do uatrakcyjnienia kosmetyków oraz komfortu ich stosowania. Dodatkowo barwniki pozwalają na zharmonizowanie zapachu z kolorem kosmetyku. Bardzo często mają one także pozytywny wpływ na skórę, a dokładniej, nawilżają ją i uelastyczniają. Nie wszystkie jednak barwniki są dla nas zdrowe. Dlatego też tak ważne jest, aby sprawdzać składy i wiedzieć, jakich substancji w kosmetykach lepiej unikać. Przykładami takich substancji są np. arsen i miedź, które także w przeszłości bywały składnikami kosmetyków.
Barwniki kosmetyczne mogą być wytwarzane syntetycznie, czyli sztuczne lub być pochodzenia naturalnego. Wówczas mówimy o barwnikach mineralnych, roślinnych lub odzwierzęcych. Wszystkie barwniki, niezależnie od tego, czy są naturalne, czy sztuczne, oznaczane są symbolem CI (Color Index) i odpowiednim numerem, np. naturalne barwniki mają numery od CI75100 do IC77947.
Syntetyczne barwniki kosmetyczne
Barwniki syntetyczne zanim zostaną dopuszczone do przemysłu kosmetycznego musza być odpowiednio przebadane pod kątem dermatologicznym i toksykologicznym, a następnie przejść szereg testów, aby finalnie trafić na listę barwników dopuszczonych do stosowania i gdzie przypisane zostają im wyżej wspomniane numery CI. Najpopularniejsze spośród barwników syntetycznych są: tlenek cynku, tlenek tytanu, ditlenek tytanu, fluoresceina.
Tlenek cynku
Inaczej nazywany także bielą cynkową. Jak łatwo się domyślić, ma za zadanie nadać kosmetykom lub środkom czystości kolor biały. Po za tym ma także właściwości kryjące i matujące, a także bakteriobójcze i ściągające. Ze względu na nie, tlenek tytanu wykorzystywany jest w produkcji podkładów, pudrów, kosmetyków przeciwsłonecznych, kosmetyków przeciwtrądzikowych i różnego rodzaju pudrów i zasypek dla dzieci. Co więcej w kosmetykach biel cynkową wykorzystuje się często jako wypełniacz i pigment.
Tlenek tytanu
Nazywany jest także bielą tytanową. Często stosuje się ją jako biały pigment, zagęstnik lub tak jak w przypadku bieli cynkowej, wypełniacz dla kosmetyków. Barwnik ten także posiada działanie przeciwsłoneczne, dlatego też stosowany jest do produkcji filtrów o wysokich faktorach. Istotna jest także informacja, że tlenek tytanu jest substancją neutralną dla skóry i błon śluzowych.
Fluoresceina
Jest stosowana głównie do produkcji kosmetyków o roztworach zasadowych, czyli głównie mydeł i nadaje im barwę żółtopomarańczową. Ponad to fluoresceina jest używana także w badaniach okulistycznych i diagnostycznych ze względu na jej właściwości fluorescencyjne.
Naturalne barwniki kosmetyczne
Drugą grupą barwników stosowanych do produkcji kosmetyków są te pochodzenia naturalnego. Otaczająca nas przyroda wręcz kipi od naturalnych barwników. Ich obecność w kosmetykach ma jeszcze jeden pozytywny aspekt – często bardzo dobrze wpływają na kondycję skóry.
Przemysł kosmetyczny wykorzystuje najczęściej barwniki roślinne, odzwierzęce i mineralne. Najczęściej są one stosowane w produkcji tzw. „kolorówki”, czyli kosmetyków do makijażu, ale także do wszelkiego rodzaju kosmetyków dla dzieci poczynając od kolorowych past do zębów, przez kule do kąpieli i na specjalnych barwinkach do kąpieli kończąc.
W obecnej kosmetologii przetrwało niestety niewiele naturalnych barwników stosowanych w dawnych czasach. Są one sukcesywnie zastępowane barwnikami syntetycznymi, gdyż stosowanie ich jest zdecydowanie bardziej ekonomiczne dla producentów. Niemniej jednak można jeszcze spotkać kosmetyki do których produkcji wykorzystuje się barwniki pochodzenia roślinnego. Spośród nich wyróżniamy: karotenoidy, flawony, antocyjany i chlorofil. Czasami też też barwniki pozyskuje się ze zwierząt są to: purpura tyryjska, karmin i karmazyn.
Karotenoidy
Są to żółte, czerwone i pomarańczowe barwniki, które dzielimy na: karoteny i ksantofile. Karoteny to barwniki pomarańczowe i czerwone, ksantofile natomiast, żółte. Karotenoidy to przede wszystkim składniki roślin, ale kumulowane są także w organizmach zwierząt. To one m.in. odpowiedzialne są za kolor kwiatów i owoców i nasion roślin, ale także piór niektórych ptaków. Najbardziej rozpowszechnionym karotenoidem jest β-karoten, czyli prowitamina A. Karetonoidy szeroko wykorzystuje się w kosmetyce nie tylko ze względu na soczyste barwy, które nadają kosmetykom, ale także ze względu na ich pozytywne oddziaływanie na skórę. A mianowicie, posiadają one właściwości przeciwutleniające oraz ochronne przeciw promieniowaniu UV. Dlatego też często wykorzystuje się je w produkcji kosmetyków do opalania lub do wytworzenia sztucznej opalenizny na skórze.
Karetonoidy znajdziemy w: marchwi zwyczajnej, nagietku, dyni, pomidorze, dzikiej róży, rokitniku, szafranie, czy rabarbarze.
Flawonoidy
To organiczne związki chemiczne z grupy polifenoli. Barwniki te są obecne we wszystkich częściach roślin, czyli liściach, kwiatach, owocach, a także korzeniach. Flawonoidy dzielą się na: flawony, flawonole, flawanony, flawanonole, izoflawony, katechiny i antocyjanidyny. Tak jak karetonoidy mają działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Uszczelniają naczynia krwionośne, a także chronią skórę przed niekorzystnym działaniem promieniowania UV. Flawony mają barwę żółtą i pomarańczową i taką też zapewniają kosmetykom, do których są stosowane. Antocyjany natomiast nadadzą kosmetykom kolor czerwony, fioletowy lub niebieski. Są wykorzystywane w przemyśle kosmetycznym, ale także farmaceutycznym, gdyż wykazują one działanie przeciwmiażdżycowe i ochronne przy chorobach nowotworowych.
Flawonoidy znajdziemy w: rumianku pospolitym, arnice górskiej, brzozie, nawłoci brodawkowatej, naparstnicy purpurowej, mięcie pieprzowej, czy w miłorzębie japońskim. Antocyjany natomiast obecne są w: borówkach, owocach czarnego bzu, aronii, czarnej porzeczce, winogronach i kwiatach malwy.
Chlorofile
Są to z kolei pochodzący od roślin i alg barwnik zielony. Te organiczne związki chemiczne zapewniają roślinom, a głównie ich liściom, zielony kolor. Chlorofile pozyskane z roślin barwią kosmetyki na zielono. Co więcej, maja one działanie przeciwzapalne i łagodzące, dlatego tez często wykorzystuje się je do produkcji kosmetyków dla cer tłustych i trądzikowych oraz dla włosów przetłuszczających się.
Chlorofile znajdziemy w liściach roślin zielonych np. pokrzywy i w algach.
Karmin
Karmin natomiast to czerwony barwnik pochodzenia naturalnego. Pozyskuje się go z mszyc żyjących na kaktusach środkowoamerykańskich nazywanych koszenila. W jej składzie znajduje się kwas karminowy i to on właśnie ma tak intensywnie czerwony kolor. Obecnie coraz częściej ten naturalny barwnik zastępuje się jego syntetycznym substytutem – alizaryną. Koszenilę oraz jej zamiennik stosuje się głównie do wytwarzania pomadek do ust o intensywnie czerwonych barwach, ale także w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym.
Purpura tyryjska
Ten czerwony barwnik ten pozyskuje się z mięczaków żyjących w Morzu Śródziemnym.
Karmazyn
Barwnik ten otrzymywało się przed laty z owadów z nadrodziny pluskwiaków, zwanych czerwcami, gdyż zbierane były właśnie w czerwcu. Tak więc karmazyn jest kolejnym naturalnym barwnikiem pozyskiwanym ze zwierząt.
Barwniki w kosmetykach, czy są bezpieczne?
Barwniki w kosmetykach zwykle umieszczone są na samym końcu składu i są oznaczone symbolem CI, czyli Color Index. Warto pamiętać, że stosowanie ich w przemyśle kosmetycznym jest warunkowane przepisami, które dotyczą zasad ich wykorzystywania, a także stężenia. W Internecie bez problemu można zleźć wykaz substancji zakazanych i dopuszczonych do stosowania w produktach kosmetycznych zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego.
Główny stres dotyczący stosowania barwników w kosmetykach kręci się wokół zawartości w nich metali ciężkich, takich jak: ołów arsen, kadm, chrom, nikiel i rtęć. Również w ich przypadku działają przepisy prawne Unii Europejskiej szczegółowo określające maksymalne ilości tych substancji w kosmetykach, tak aby ich stosowanie było bezpieczne dla użytkowników.
Najpopularniejsze barwniki kosmetyczne INCI
Na pytanie „jakie barwniki kosmetyczne wolisz mieć w swoich kosmetykach: naturalne, czy sztuczne?”, zapewne większość osób odpowie, że oczywiście naturalne. Trudno jest dyskutować z faktem, że słowo „sztuczny” ma dosyć pejoratywne znaczenie w obecnych czasach. Warto jednak pamiętać, że droga każdego sztucznego barwnika do składu kosmetyków jest długa. Muszą one spełnić szereg norm i przejść wiele testów, aby się tam znaleźć. Dlatego też nie skreślajmy wszystkich kosmetyków, które mają dodatek syntetycznego barwnika, tylko sprawdźmy co kryje się pod jego nazwą