Mąka ze świerszczy jest już do kupienia w sklepach. W styczniu Komisja Europejska dopuściła ją do sprzedaży, a tym samym wszelkie wyroby z zastosowaniem proszku ze świerszcza domowego (Acheta domesticus). Jak się okazuje mąka ze świerszczy może być stosowana na wiele sposobów i jest bogata w substancje odżywcze. Bez różnicy, czy budzi w nas ciekawość, czy obrzydzenie, warto dowiedzieć się o niej czegoś więcej.
Co to jest mąka ze świerszczy?
Mąka ze świerszczy została dopuszczona do obrotu dokładnie 3 stycznia 2023 roku przez Komisję Europejską. Od tego czasu możemy też kupować i sprzedawać wypieki zrobione na bazie takiej mąki, czyli, chleby, bułki, ciasta, czy naleśniki. Komisja Europejska swoją decyzję uzasadniła następująco „jedzenie owadów (…) pozytywnie wpływa na środowiska oraz zdrowie i środki do życia”. Zdaniem komisji owady stanowią „wysoce odżywcza i zdrowe źródło pożywienia z dużą zawartością białka, tłuszczu, witamin i minerałów”. Niebawem też inne kategorie żywności robione z owadów zostaną dopuszczone do obrotu przez FAO, czyli Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa.
Przed świerszczem domowym do zacnego grona owadów, które „można jeść” zostały dopuszczone: szarańcza wędrowna (Locusta migratoria), chrząszcz mącznika młynarka (Tenebrio molitor), larwy pleśniakowca lśniącego (Alphitobius diaperinus). Pierwsza z nich – czyli szarańcza, trafiła na listę w listopadzie 2021 roku.
Kroki te zostały poczynione, aby zapobiegać przewidywanym problemom związanych z wyżywieniem ludzi, których liczba na świecie ciągle wzrasta. Mąka ze świerszczy ma sporo wartości odżywczych i witamin. Ponad to hodowla świerszczy nie niesie za sobą takiej szkody dla środowiska jak hodowla bydła i trzody.
Mąka ze świerszczy domowych wzbudza kontrowersje. Warto jednak zauważyć, że owady te od wielu dziesięcioleci znajdują zastosowanie w kuchni serwowanej kontynentach poza Europą.
Jak pozyskuje się mąkę ze świerszczy?
Mąkę robi się z owadów hodowanych na specjalnych fermach. W pierwszym etapie przygotowania suszy się je lub piecze, a kiedy są już odpowiednio suche – mieli na mąkę. Mąkę to z kolei można stosować jako dodatek do produkcji pieczywa lub jako zamiennik dobrze znanej nam mąki pszennej. Z powodzeniem można stosować ją do pieczenia, smażenia, czy zabielania zup. Bardzo popularne jest także dodawanie mąki do różnego rodzaju smoothie i koktajli warzywno-owocowych, aby wzbogacić ich wartości odżywcze. Sama mąka ma delikatny, orzechowy posmak..
Producenci owadów na cele paszowe lub spożywcze muszą spełnić szereg standardów i procedur bezpieczeństwa. W całym procesie produkcji owadów wyróżniamy kilka etapów:
- chów i karmienie (owady muszą osiągnąć odpowiednią fazę rozwoju)
- pozyskiwanie (w momencie osiągnięcia odpowiedniej dojrzałości)
- obróbka wstępna
Jeżeli producent owadów dostarcza je na rynek spożywczy oraz jako paszę dla zwierząt, musi oddzielić te produkcje, jeżeli odbywają się one w tym samym zakładzie. Karma dla owadów również musi spełniać różnego rodzaju standardy. Mogą być to: otręby pszenne, śrutowane żyto, trawa, płatki owsiane, owoce oraz warzywa. Prawo UE nie dopuszcza do stosowania następujących rozwiązań w celu karmienia owadów: obornik zwierzęcy lub gnojówka, opakowania i ich części, nasiona poddawane działaniu środków ochrony roślin, produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego, odpady spożywcze i gastronomiczne. Do karmienia owadów przeznaczonych na cele paszowe można używać tylko kwalifikowanych do tego materiałów dla zwierząt gospodarskich.
Przed wprowadzeniem na rynek owady muszą być oczyszczone, gdyż tak jak wszystkie inne zwierzęta mogą przenosić choroby, czy pasożyty. Przed dalszą obróbka muszą być także uśmiercone. Następnie mogą być sprzedawane jako gotowy produkt lub poddawane pieczeniu i mieleniu na mąkę.
Za wykorzystaniem owadów do celów spożywczych lub do wytwarzania paszy dla zwierząt przemawia zarówno ich wartość pokarmowa, jak i walory ekologiczne i ekonomiczne. Owady w tym świerszcze rozmnażają się szybko i równie szybko osiągają dojrzałość, co w tym przypadku oznacza moment w którym mogą być przetwarzane. Dzięki temu w krótkim czasie można wyprodukować wysokiej jakości pożywienie lub pasze dla zwierząt.
Jak rozpoznać produkty spożywcze z dodatkiem mąki ze świerszczy?
Warto zaznaczyć, że dopuszczone do obrotu produkty spożywcze będą wytwarzane z dodatkiem mąki ze świerszczy. Oznacza to, że jej zawartość w tych produktach nie będzie wysoka. Zgodnie z rozporządzeniami Komisji Europejskiej produkty takie jak chleb, czy bułki będą zawierały maksymalnie 2% mąki ze świerszczy. Oczywiście ta informacja również pojawi się na opakowaniach, czy etykietach produktów spożywczych. Jeżeli chcesz mieć pewność, czy dany produkt zawiera lub nie zawiera mąki ze świerszczy lub innych owadów, sprawdź informacje na etykiecie. Powinna być na niej łacińska nazwa owada, czyli w przypadku mąki ze świerszczy będzie to – acheta domesticus lub cricket powder. Zgodnie z rozporządzeniem do obrotu zostaną dopuszczone następujące produkty wytworzone z dodatkiem mąki ze świerszczy: chleby, bułki, paluszki chlebowe, herbatniki, pizza (oraz spody do pizzy), wyroby czekoladowe, zupy i koncentraty w proszku, mieszanki mąki do wypieków oraz przetwory mięsne.
Samą mąkę ze świerszczy można natomiast kupić już w wielu sklepach internetowych z żywnością, a niebawem pewnie znajdzie się ona także na sklepowych półkach w sektorach z „żywnością BIO”.
Zobacz także:
„Potężne, małe ziarna – nasiona chia„
Świerszcze jako pasza dla zwierząt
Interesującym aspektem jest też wykorzystanie owadów do produkcji paszy dla zwierząt hodowlanych. Badania wykazują, że zwierzęta jedząc owady nie zarażają się chorobami w mniejszym stopniu niż jak jedzą tradycyjna paszę. Do żywienia zwierząt wykorzystuje się obecnie 7 gatunków owadów, należą do nich: mucha czarna, mącznik młynarek, świerszcz domowy, pleśniakowiec lśniący, świerszcz bananowy oraz świerszcz polny. Stanowią one dla zwierząt lekkostrawne białko. I są lepszej jakości niż często obecnie do tego celu używana śruta sojowa. Zawartość białka zależy oczywiście od gatunku i jakości owadów jakie dostarczane są zwierzętom. Nie zmienia to jednak faktu, że pomagają lepiej zbilansować ich dietę.
Co ważne owady wytwarzają substancję, która przeciwdziała bakterii E. coli i Salmonelli. Dlatego też podawanie zwierzętom paszy wytwarzanej z owadów może stanowić profilaktykę przeciw tym chorobom. Dodatkowo pasza z owadów zawiera sporo dobrze przyswajalnego żelaza i witaminy B12. Dzięki temu podnosi odporność zwierząt poprzez zapobieganie np. anemii.
Mąka ze świerszczy – wartości odżywcze
Spożywanie mąki ze świerszczy to świetna alternatywa na wzbogacenie diety w białko. W 100 g mąki jest więcej tego składnika, niż w 100 g polędwicy. Dietetycy rekomendują spożywanie ok. 0,9 g białka na kilogram masy ciała przez osoby dorosłe. Zgodnie z tym, powinno ono stanowić 10-15% całkowitego zapotrzebowania energetycznego. Białko jest jednym z 3 podstawowych składników odżywczych dla ludzkiego organizmu. Uczestniczy ono w budowie komórek całego organizmu poczynając od białych krwinek po skórę, włosy i paznokcie.
Długotrwały niedobór białka może mieć przykre konsekwencje dla organizmu. Objawiają się one wypadaniem i łamliwością włosów, a także złym stanem paznokci. Osoby z niedoborem białka obserwują u siebie także zwiększoną podatność na choroby i infekcje i bardziej mozolne wychodzenie z nich, a także problemy z gojeniem się ran. W przypadku dzieci niedobór białka przekłada się na zahamowanie rozwoju i wzrostu.
Wartości odżywcze w 100 g mąki ze swierszczy:
- tłuszcze – 20 g
- węglowodany w tym cukry – 0,5 g
- białko – 69 g
- błonnik – 9,5 g
W 100 g mąki jest 461 kalorii. Poza tym zawiera ona także żelazo (5,67 mg), witaminę B12 (5.76 µg), potas, wapń, magnez, selen oraz kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6.
Co również bardzo istotne, mąkę ze świerszczy zalicza się do produktów bezglutenowych. Mogą zatem sięgać po nią osoby dotknięte celiakią lub zaburzeniami występującymi po spożyciu glutenu.
Zobacz także:
„Gluten – co to jest, gdzie występuje i czy faktycznie szkodzi?„
Kto nie powinien sięgać po mąkę ze świerszczy? Przede wszystkim osoby uczulone na skorupiaki i mięczaki. Istnieje bowiem bardzo duże prawdopodobieństwo, że taka mąka również będzie dla nich alergenem.
Co można zrobić z mąki ze świerszczy?
Mimo tego, że owady spożywa się na dużej części naszego globu od dawna, to pierwsze wyroby piekarnicze i makarony, których głównym składnikiem jest mąka ze świerszczy powstaną we Włoszech. Wprowadzeniem tego produktu na rynek zajmuje się firma Italian Cricket Farm, która jako pierwsza i jak na razie jedyna uzyskała pozwolenie na produkcję. Mąka ze świerszczy ma lekko orzechowy smak przez co nadaje się do produkcji różnego rodzaju pieczywa, ciast i ciastek, a także makaronów. Może być także składnikiem szejków lub batonów energetycznych. Z powodzeniem można zastąpić nią inne mąki w przepisach kulinarnych. Producenci mąki ze świerszczy zalecają jednak, aby używając jej do wypieków dodać do niej trochę mąki pszennej. Zapewni to naszym chlebom, czy ciastom odpowiednią konsystencję. Podobno potrawy wychodzą równie pyszne tylko odrobinę ciemniejsze niż zwykle, ale za to ze znacznie większą zawartością białka i innych składników odżywczych.
Potrawy przyrządzane z owadów
Entomofogia, to termin oznaczający praktykowanie odżywiania się owadami. Na świecie stosuje się ją od dawna, a w Polsce dopiero raczkuje. W naszym kraju żywność produkowana z owadów to nowość. Warto jednak zaznaczyć, że w innych krajach poza Unią Europejską są one popularne i mają się całkiem dobrze.
W Polsce owady do jedzenia występują zwykle w formie suszonej. Kilka sklepów internetowych ma w swojej ofercie suszone owady jako przekąski typu: chrupiące świerszcze solo lub z dodatkiem pikantnych przypraw. Dostępne są także pasty do kanapek, batony i kulki proteinowe, a także wyroby czekoladowe.
Warto także zaznaczyć, że od lat na rynku spożywczym funkcjonują barwniki pozyskiwane z owadów. Są to: koszenila i szelak.
Koszenila – E120
Ten czerwony barwnik pozyskuje się z wysuszonych i zmielonych czerwców kaktusowych. Oznacza się go skrótem E120. Koszenilę stosuje się, aby nadać słodyczom, jogurtom, ketchupom, napojom, chipsom (np. bekonowym) i innym produktom spożywczym czerwony kolor.
Szelak – E904
Jest to żywica, która powstaje za sprawą wydzieliny wytwarzanej przez czerwce, czyli pluskwiaki, które żyją na drzewach szelakowych w Tajlandii i Indiach. W przemyśle spożywczym szelak znajdziemy w niektórych czekoladach. Stosuje się go również do nabłyszczania owoców, zwłaszcza jabłek, aby ładnie prezentowały się na straganach.
Owady od kuchni
W Ameryce Południowej spożywa się pieczone mrówki, które oferowane są np. w kinach w formie przekąski. Mieszkańcy Azji natomiast raczą się przysmakami takimi jak: jedwabniki, pluskwiaki i koniki polne. W wielu krajach je się prażone mrówki, solo lub posypując nimi potrawy, aby dodać im chrupkości.
W Południowo-Wschodniej Azji ludzie jedzą azjatyckiego pluskwiaka wodnego (Lethocerus indicus). Pluskwiaki te są całkiem spore, bo zyskują nawet 7,5 cm. Gotuje się je lub smaży na oleju. Mają podobno słodki posmak lukrecji. Dodatkowo świeże owady można zmiksować i w ten sposób uzyskać słodko-pikantną przyprawę do potraw powszechnie stosowaną w tamtym rejonie. Larwy i poczwarki motyli są natomiast przysmakami dla ludów afrykańskich. Na targach można nabyć je świeże, suszone lub konserwowane. W tej części świata spożywa się także gąsienice jako dodatek do kaszy kukurydzianej. W Australii najbardziej popularne są termity. Azja, która mi osobiście najbardziej kojarzy się z jedzeniem owadów, serwuje różnorodne dania z ich dodatkiem. Bardzo popularna jest smażona szarańcza, która smakiem podobno przypomina kurczaka o lekko orzechowym posmaku. Meksykanie natomiast upodobali sobie świerszcze smażone z czosnkiem i ostrą papryką – tzw. chapulines. A także kawior wytwarzany z wodnych pluskwiaków – ahuhahutle.
Czy mąka ze świerszczy to nasza żywnościowa przyszłość?
Wzrost zainteresowania produkcją mąki ze świerszczy jest podyktowany licznymi czynnikami środowiskowymi. Szukamy innych źródeł białka, najlepiej takich, które nie emitują takich ilości gazów cieplarnianych jak hodowla zwierząt. Co bardzo istotne zawartość białka, czyli jednego z głównych składników dla których spożywamy mięso, jest znacznie wyższa w mące ze świerszczy niż w mięsie.
Poza tym, szacunki FAO przewidują, że liczba ludność na świecie wzrośnie o około 2 miliardy do 2050 roku. Bardzo prawdopodobne, że pojawi się poważny problem z wyżywieniem takiej ilości ludzi, a głód w niektórych częściach świata jeszcze się pogłębi. Wyżej wymieniona organizacja wskazuje na wprowadzenie do użytku wyrobów spożywczych wytwarzanych z owadów, a w tym świerszczy, jako jeden ze sposobów walki z tymi problemami.
Może zatem warto spróbować?