Sól w diecie owiana jest bardzo złą sławą. Podnosi ona ciśnienie krwi, zatrzymuje wodę w organizmie, zwiększa ryzyko wystąpienia osteoporozy, a także chorób układu sercowo-naczyniowego. Faktem jest jednak, że sól kuchenna w niewielkich ilościach jest niezbędne dla utrzymania organizmu w dobrym zdrowiu.
Co to jest sól?
Sól to ogólny termin, który odnosi się do związku chemicznego z grupy soli mineralnych, najczęściej chlorku sodu (NaCl). Składa się z dwóch jonów – kationu (np. sodu) i anionu (np. chlorku). Sól jest powszechnie spotykana w przyrodzie i odgrywa istotną rolę zarówno w diecie, jak i w wielu dziedzinach życia. Znajduje ona zastosowanie oczywiście w kuchni. Używa się jej jednak nie tyko do przyprawiania dań, a tym samym poprawiani ich walorów smakowych. Pomaga ona konserwować żywność i hamuje rozwój bakterii. Jest to niezwykle istotna cecha w przemyśle gastronomicznym.
Poza tym stosuje się do produkcji różnych związków chemicznych np. sody, chloru, kwasów oraz barwników oraz wielu innych substancji. Co więcej, sól dezynfekuje i oczyszcza. Można nią płukać rany, a nawet przemywać oczy. Należy to oczywiście robić to roztworem soli w odpowiednim stężeniu. Sól używana jest do produkcji: szkła, nawozów, baterii, a nawet oczyszczania wody. To bardzo ciekawa substancja, której zdecydowanie warto przyjrzeć się bliżej.
Wzór chemiczny soli
Istnieje wiele różnych soli, a każda ma swój własny unikalny wzór chemiczny, który odzwierciedla rodzaj metalu i anionu – składników soli. Każda z tych soli ma inny wzór chemiczny w zależności od metalu, który występuje jako kation. Sól jest wynikiem reakcji chemicznej między kationem metalu np. sodu, potasu lub magnezu, a anionem chloru. Jej wzór chemiczny to MCi, gdzie M oznacza metal, a Ci, chlor. Wzór chemiczny soli kuchennej to NaCi. Na oznacza sod, a Ci, chlor. Przykłady innych soli to chlorek potasu (KCl), chlorek wapnia (CaCl2), chlorek magnezu (MgCl2).
Ile soli można zjeść? – dzienna norma spożycia
World Health Organization, czyli Światowa Organizacja Zdrowia, zaleca spożywanie mniej niż 5 gramów soli dziennie. Odpowiada to około jednej łyżeczce soli. Niestety nie oznacza to jednak, że możemy sobie taką ilość soli dodać do potraw spożywanych w ciągu dnia. Sól zawarta jest w wielu gotowych już produktach spożywczych np. w pieczywie, przetworzonym mięsie, sosach, gotowych daniach, serach, konserwach i marynatach, a nawet sokach i słodkich przekąskach. Należy zatem zwracać uwagę na zawartość soli w gotowych produktach spożywczych.
Rodzaje soli
Istnieje kilka rodzajów soli, niektóre z nich należą do grupy soli spożywczych, nazywanych także solami kuchennymi, inne mają zastosowanie w przemyśle, kosmetyce oraz medycynie.
Sól w kosmetyce
Do produkcji kosmetyków oraz różnego rodzaju zabiegów upiększających stosuje się różne rodzaje soli w zależności od oczekiwanych rezultatów. Do peelingów, które za zadanie mają usunąć martwy naskórek używa się często soli morskiej. Zawarte w niej minerały, takie jak magnez, brom czy potas, mają bardzo korzystny wpływ na skórę. Do kąpieli relaksacyjnych natomiast najczęściej wybierana jest sól Epson, znana również jako siarczan magnezu. Jej dodatek do kąpieli pomaga w redukcji stresu, łagodzi napięcia mięśniowe i wspomaga regenerację skóry. Sól himalajską natomiast stosuje się w kosmetyce ze względu na jej właściwości oczyszczające i remineralizujące. Jest ona bogata w minerały i mikroelementy, które odżywczo wpływają na skórę. Bardzo często sole do kąpieli zawierają specjalnie skomponowane mieszanki różnych soli, po to aby działać wielotorowo, zarówno odżywiać skórę, złuszczać martwy naskórek oraz wpływać relaksująco.
Sole magnezowe, takie jak chlorek magnezu czy siarczan magnezu, są wykorzystywane w przemyśle chemicznym, farmaceutycznym, spożywczym i kosmetycznym. Mogą pełnić różnorodne funkcje, takie jak regulowanie pH, poprawianie tekstury i konsystencji produktów czy jako składniki odżywcze.
Medycyna – sól lecznicza
W medycynie używa się soli Epsom i soli morskiej. Pierwsza z nich to siarczan magnezu, który stosuje się jako środek przeczyszczający w celu łagodzenia zaparć i wspomagania regularności wypróżnień. Może być również wykorzystywana w terapii odtruwającej organizm oraz do kąpieli przeciwbólowych. Druga natomiast jest bogata w minerały. Korzystnie wpływa na skórę, ale także układ oddechowy zwłaszcza w przypadku astmy. Stosuje się ją do inhalacji oraz kąpieli leczniczych w przypadku przewlekłych chorób skóry.
Znane w medycynie są także sól potasowa oraz sól magnezowa. Pierwsza z nich jak sama nazwa wskazuje bogata jest w potas. Podaje się ją doustnie lub dożylnie pacjentom z niedoborem potasu powstałym często w wyniku długotrwałego stosowania niektórych leków. Sól magnezowa, czyli chlorek magnezu, także podaje się w momentach niedoboru tego minerału u pacjentów. Magnez odgrywa ważną rolę w wielu procesach fizjologicznych i może mieć korzystny wpływ na układ nerwowy, mięśnie i serce.
Wiele osób nie wyobraża sobie przechodzenia przeziębienia bez roztworu soli morskiej, czyli popularnej wody morskiej. Można nabyć ją w formie sprayu przeznaczonego do nosa, który pomoże szybciej uporać się z katarem. Sól morska jest bogata w różne pierwiastki m.in. magnez, cynk, miedź, potas, selen i żelazo. Ma ona działanie antyseptyczne i przeciwbakteryjne. Pomaga oczyścić błonę śluzową nosa z zanieczyszczeń i kataru.
Należy także wspomnieć o soli fizjologicznej, czyli roztworze chlorku sodu o stężeniu 0,9%. Używa się jej do płukania ran oraz dożylnych wlewów. Można nią także płukać oczy, uszy oraz nos. Często wykorzystuje się ją także do nebulizacji, czyli rozcieńczania innych leków.
Sól przemysłowa
W przemyśle zastosowanie znajduje głównie sól kamienna. Używa się jej do produkcji, głównie tworzenia roztworów elektrolitycznych oraz procesów wytrącania substancji. Sól potasowa używana jest do produkcji nawozów bogatych w potas, który jest bardzo ważny dla rozwoju i wzrostu roślin. Nawozy potasowe stosuje się głównie do roślin, które są wrażliwe na chlorki w glebie. należą do nich: bób, papryka, cebula, agrest, fasola, czerwona porzeczka, sałata i winogrona.
Sól amonowa (chlorek amonu) stosowana jest jako składnik nawozów azotowych, które dostarczają roślinom azotu niezbędnego do wzrostu. W przemyśle chemicznym, sól amonowa może być wykorzystywana do produkcji innych związków chemicznych, takich jak środki spulchniające, detergenty, substancje odsalające czy środki przeciwpoślizgowe.
Soli cynkowej używa się w przemyśle galwanicznym do cynkowania, czyli nakładania powłoki cynku na metalowe przedmioty w celu ochrony przed korozją. Sole krzemianowe, natomiast takie jak krzemian sodu czy krzemian potasu, mają zastosowanie w przemyśle szklarskim, ceramicznym i budowlanym jako dodatek poprawiający właściwości materiałów i procesów produkcyjnych.
Sól kuchenna – rodzaje
Różne rodzaje soli kuchennej mogą różnić się od siebie kolorem, smakiem, a także zawartością minerałów i mikroelementów. Używa się do gotowania i doprawiania potraw, ale także do konserwowania żywności. Sól kuchenna ma wiele imion. Nazywana jest solą stołowa oraz warzoną.
Do czego potrzebna jest sól – czy sól jest zdrowa?
Sól jest ważna dla ludzkiego zdrowia ze względu na kilka istotnych funkcji, jakie pełni w organizmie. Oto kilka powodów, dlaczego jest ona istotna dla naszego zdrowia. Przede wszystkim zapewnia ona równowagę wodno-elektrolitową w organizmie. Elektrolity, takie jak sód i potas, są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania komórek i przewodzenia impulsów nerwowych. Sól pomaga w utrzymaniu odpowiedniego poziomu tych elektrolitów we krwi i wewnątrzkomórkowo. Dzięki odpowiedniej ilości soli w diecie nasz układu nerwowy może prawidłowo funkcjonować. Sód, obecny w soli, pomaga w przewodzeniu impulsów nerwowych, co jest istotne dla koordynacji ruchowej, reakcji na bodźce i komunikacji między komórkami nerwowymi. Sól wpływa także w utrzymaniu odpowiedniej równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie. Jony sodu i chlorku odgrywają rolę w regulowaniu pH płynów ciała, co jest istotne dla wielu procesów metabolicznych. Co więcej, sód jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania transportu substancji w organizmie. Pomaga on transportować składniki odżywcze takich jak glukoza czy aminokwasy, do wszystkich komórek ciała.
Czy sól szkodzi zdrowiu?
Należy jednak pamiętać, że nadmierna konsumpcja soli może mieć negatywne skutki dla zdrowia, takie jak zwiększone ryzyko nadciśnienia tętniczego i chorób sercowo-naczyniowych. A o to wcale nie trudno, kiedy spożywamy duże ilości przetworzonej żywności, często nawet nie zdając sobie sprawy z tego ile dokładnie zawiera ona soli. Organizacje zdrowia zalecają ograniczenie spożycia soli do określonej ilości w celu utrzymania zdrowego stylu życia., czyli nie przekraczać 5 g soli dziennie.
Sól jodowana, czy niejodowana?
Obie sole – jodowana i niejodowana – mają swoje cechy charakterystyczne. Ostateczny wybór soli do gotowania zależy od indywidualnych potrzeb i preferencji. Sól jodowana zawiera pierwiastek jod, który jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy i produkcji hormonów tarczycy. Jod jest szczególnie ważny dla zapobiegania niedoczynności tarczycy oraz występowania wola endemicznego. Jest to szczególnie istotne w obszarach, gdzie poziom naturalnego jodu w glebie i wodzie jest niski. Spożywanie soli jodowanej jest sposobem do zapewnienia odpowiedniego poziomu jodu w diecie. Sól niejodowana nie zawiera dodatku jodu. Powinny wybierać je osoby, które muszą ograniczyć spożycie tego pierwiastka. Chodzi mi o niektóre zwłaszcza schorzenia tarczycy, takie jak nadczynność tarczycy, choroba Hashimoto. Przeciwskazaniem będzie też określony plan dietetyczny, który dąży do wyeliminowania jodu z diety, powodem tego może być nadwrażliwość na jod. Osoby zdrowe, które dostarczają sobie wystarczającą ilość jodu z innych źródeł, mogą wybierać sól niejodowaną.
Jaka sól jest najzdrowsza?
Generalnie sól jodowana jest zdrowszą opcją dla ludzkiego organizmu niż sól niejodowana. Głównie dlatego, że pozwala na dostarczenie tego pierwiastka wraz z dietą. Jod stanowi wsparcie dla tarczycy i zapewnia prawidłowe jej funkcjonowanie. Niedobór tego pierwiastka może prowadzić do niedoczynności tarczycy i innych problemów zdrowotnych z nią związanych.
Niedobór jodu może doprowadzić także do wystąpienia wola endemicznego. Jest to powiększenie tarczycy, które jest spowodowane niedoborem jodu. Spożywanie jodowanej soli może pomóc w ograniczeniu występowania tego schorzenia w obszarach, gdzie jest ono powszechne. Zwłaszcza, że w niektórych regionach świata poziom naturalnego jodu w glebie i wodzie jest bardzo niski. W takich obszarach spożywanie jodowanej soli jest bardzo ważne, aby zapobiegać poważnym problemom zdrowotnym.
Jeżeli występują u Ciebie specyficzne schorzenia tarczycy lub specjalne wymagania dietetyczne, konieczne może okazać się skonsultowanie się z lekarzem lub dietetykiem w celu określenia, która forma soli jest najbardziej odpowiednia dla Ciebie.. Ważne jest także spożywanie soli w umiarkowanych ilościach, ponieważ nadmierna ilość soli może prowadzić do negatywnych skutków zdrowotnych, takich jak nadciśnienie i problemy z sercem.
Zobacz także:
„Słone paluszki – czy warto je jeść?„
Sól jodowana
Sól kuchenna niejodowana
Sól kuchenna z jodkiem potasu