Kawa ceniona jest przede wszystkim za smak, aromat oraz za swoje pobudzające właściwości. Z piciem kawy wiąże się wiele przekonań np. to, że wypłukuje magnez lub, że nie powinno się pić jej na czczo, gdyż wspomaga wydzielanie się kwasu solnego w żołądku lub też, że podnosi ciśnienie. Z drugiej strony coraz częściej mówi się także o korzystnym wpływie kawy na organizm. Sprawdźmy co jest prawdą, a co nie. W artykule odpowiem na wszystkie nurtujące pytania dotyczące kawy.
Jak działa kawa?
Kawa to napój wytwarzany z palonych, a następnie zmielonych owoców kawowca. Jej nazwa pochodzi od arabskiego słowa „quahwah” co oznacza napój roślinny. Pochodzi z Etiopii i była znana tak już tysiąc lat p.n.e. do Europy trafiła natomiast dosyć późno, bo około XVI wieku, gdzie początkowo była postrzegana jako napój leczniczy. Do Polski kawa trafiła dopiero w okolicach 1680 roku.
Rodzaje kawy:
- zielona kawa – kawa niepalona. Swego czasu bardzo popularna wśród osób stosujących diety odchudzające. Ogranicza wchłanianie cukru z pokarmów. Ponad to ułatwia utratę wagi i pomaga w redukcji cellulitu.
- kawa palona –
Mała czarna jest dla nas źródłem cennych przeciwutleniaczy. Mało tego, istnieją badania, które dowodzą, że codzienne picie kawy zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera oraz demencji (badania prowadzone na wydziale Medycyny w Lizbonie w 2002 roku).
Dlaczego kawa znosi uczucie senności? Kofeina zawarta w kawie potrafi blokować receptory adenozynowe.
Działanie kofeiny polega na blokowaniu neuroprzekaźnika – adenozyny. W ten sposób pobudza ona pracę mózgu, jednocześnie uwalniając inne neuroprzekaźniki takie jak dopamina i noradrenalina.
Budowa adenozyny i kofeiny jest podobna i z tego powodu receptory adenozynowe nie są wstanie odróżnić tych cząsteczek.
Połączenie: receptor adenozynowy i kofeina nie wywołuje uczucia zmęczenia. Wręcz przeciwnie, pobudza i wzmaga aktywność neuronów.
Kofeina
Swoje pobudzające właściwości kawa zawdzięcza zawartości kofeiny. Jest to właściwie najczęściej spożywana substancja psychoaktywna na świecie. Kofeinę znajdziemy oczywiście nie tyko w kawie, ale także w herbacie, kakao, nasionach koli, yerba mate, a także w owocach guarany. Jest szeroko stosowana w przemyśle farmaceutycznym, gdzie wspomaga leki na na przeziębienie oraz przeciwbólowe. Stosowana jest także w przemyśle spożywczym np. do produkcji napojów energetycznych i słodyczy.
W standardowej filiżance kawy jest około 80 mg kofeiny. Ta wartość jest oczywiście zależna od kilku czynników, takich jak: wielkość porcji kawy, rodzaj ziaren, a także sposób przygotowania napoju. W kawie robusta np. jest większa zawartość kofeiny niż w popularnej arabice.
Pobudza na chwilę, a później usypia.
Często jest tak, ze kawa pobudza nas tylko chwilowo, a później wzmaga uczucie senności. Dzieje się tak dlatego, że kofeina blokuje receptory zmęczenia, ale nie wstrzymuje produkcji adenozyny. Organizm nieustannie monitoruje jej poziom w organizmie. Nie może być on zbyt wysoki, bo to groziłoby uszkodzeniem neuronów. Kiedy poziom cząsteczek adenozyny jest za wysoki, mózg spowalnia aktywność nerwową i rozszerza naczynia krwionośne. To właśnie przez to odczuwamy senność.
Picie kawy to oszukiwanie receptorów organizmu. Dlatego też kiedy mózg zorientuje się, że został w ten sposób oszukany i jego energia jest zbyt wysoka (cząsteczek adenozyny jest zbyt dużo), wyprodukuje więcej receptorów, aby wyłapać jej cząsteczki. Oznacza to, że powstanie więcej połączeń receptor-adenozyna, które wywołują uczucie zmęczenia.
Osoba, która kawę pije tylko sporadycznie silniej odczuwa jej pobudzające właściwości, niż ktoś kto wypija kilka filiżanek dziennie. U tej pierwszej ilość receptorów adenozyny jest znacznie niższa i mniejsza ilość kofeiny zadziała na nią pobudzająco. Czyli im więcej kawy w ciągu dnia pijemy, tym bardziej oszukujemy nasz organizm. W odpowiedzi na to mózg produkuje więcej receptorów zmęczenia, które mogą wyłapać większą ilość adenozyny oraz kofeiny.
Kofeina pobudza nasz organizm, ale nie powinniśmy przesadzać z jej ilością. Wypijanie dziennie 3-4 filiżanek to maksymalna dawka kawy na jaką możemy sobie pozwolić.
Czy picie kawy na czczo szkodzi?
Przyjęło się mówić, że kawa pita na pusty żołądek bardzo mu szkodzi. Krążą opinie, że przez to powoduje on wydzielanie kwasu solnego w soku . Czy tak jest w rzeczywistości? W rzeczywistości kawa faktycznie zwiększa wydzielanie kwasu solnego. Jednakże badania dowodzą, że pH w żołądku po nocy, czyli po kilkugodzinnym okresie, kiedy nie jemy, ani nie pijemy, jest takie samo jak po wypiciu czegokolwiek. Okazuje się, że pH w żołądku jest stałe i nie zmienia go nawet wypicie kawy na pusty żołądek. Zwłaszcza u osób, które regularnie piją kawę i dobrze ją tolerują.
W żołądku działa pompa protonowa, która jest odpowiedzialna za wyrównywanie pH.
Czy szybciej wypróżniamy się po wypiciu kawy?
Mówi się także, że picie kawy ma wpływ na nasz metabolizm. Niektórzy po to właśnie piją poranna kawę. związki zawarte w kawie faktycznie mają wpływ na przyspieszone opróżnianie żołądka i przemieszczanie się pokarmu prze jelita. Nie ma to większego wpływu na przyswajalność składników odżywczych z kolacji lub obiadu zjedzonych poprzedniego dnia, gdyż po całej nocy zdążyły się już one wchłonąć. Nie mniej jednak, biorąc pod uwagę, że po wypiciu kawy prawdopodobnie będziemy musieli skorzystać z toalety, lepiej pić ją około godzinę po zjedzeniu pierwszego posiłku.
Czy kawa wypłukuje magnez?
Kolejnym mitem dotyczącym kawy jest to, że wypłukuje ona magnez z organizmu. Kofeina faktycznie powoduje wydalanie z organizmu niektórych pierwiastków m.in. magnezu. Należy jednak zwrócić uwagę, że kawa sama w sobie zawiera magnez. W jednej filiżance espresso jest 24 mg magnezu. Pijąc około 3 filiżanek kawy dostarczamy organizmowi około 72 mg magnezu. W tym samy czasie wypłukiwane są zaledwie 4 mg tego pierwiastka. Zatem pijąc kawę właściwie dostarczamy magnez do organizmy, a nie odwrotnie.
Wypicie 300 mg kofeiny (3 filiżanki espresso) powoduje utratę 4 mg magnezu i 1 mg wapnia. Wypicie 3 filiżanek kawy zaspokaja około 20% dziennego zapotrzebowania na magnez u dorosłego człowieka. Dorosły człowiek potrzebuje około 360 mg magnezu dziennie.
Inaczej sytuacja wygląda z żelazem. Kawa popijana podczas posiłku może utrudniać wchłanianie tego pierwiastka. Dlatego też najlepiej nie popijać kawą posiłków, które bogate są w żelazo. Lepiej kawę wypić po prostu jakiś czas po jedzeniu.
Czy kawa odwadnia organizm?
Zawarta w kawie kofeina ma działanie moczopędne. Im mocniejsza kawa i większa w niej zawartość kofeiny, tym więcej wody pozbędziemy się z naszego organizmu. Duża dawka kofeiny z kawy spożyta przez osobę, która zwykle kawy nie pija może powodować częstszą potrzebę oddawania moczu. Jednakże osoba, która regularnie pije kawę nie zauważy takiego działania. Dzieje się tak ponieważ szybko przyzwyczajamy się i uodparniamy na ten efekt. Co więcej kawę możemy wliczać do bilansu płynów przyjmowanych w ciągu dnia traktując ją jako źródło wody jak każdy inny napój.
Kofeina, a odchudzanie
W składzie wielu suplementów diety wspomagających odchudzanie znajdziemy kofeinę. Nie trafiła ona tam przez przypadek, ale za sprawą swojego pobudzającego działania na organizm. Kofeina stymuluje układ nerwowy i przyspiesza metabolizm.
Negatywne skutki picia kawy
Tak jak pisałam wcześniej, to jak nasz organizm reaguje na kawę zależy od osobistej tolerancji. Warto jednak zwrócić uwagę, że nadmiar kawy może prowadzić do kołatania serca, a nawet ataków paniki. Bywa też, że osoby pijące kawę na wieczór mają później problemy ze snem. W tym wypadku warto zmienić godziny picia kawy na wcześniejsze.
Należy również pamiętać, że kawa ma właściwości uzależniające. Osoby regularnie pijące kawę uodparniają się na jej działanie, co może prowadzić do zwiększenia jej spożycia. Co za tym odstawienie kawy może generować nieprzyjemne skutki takie jak: drażliwość i bóle głowy i może potrwać kilka dni, aż organizm się przyzwyczai do codziennej dawki kofeiny.
Tak więc jeżeli cierpisz na ból głowy, drażliwość, bezsenność, kołatanie serca, drżenie mięśni, bardzo częste oddawanie moczu, spróbuj ograniczyć spożycie kawy i obserwuj swój organizm. Jeżeli objawy zmniejszą się jest to sygnał, że Twoja tolerancja na kawę nie jest tak wysoka ja Ci się wydawało.
Kawa ziarnista, czy rozpuszczalna?
Zapraszam Cię na bloga coffee-with.me, którego tematem przewodnim jest kawa, jej rodzaje i kultura jej picia.
Czy kawa rozpuszczalna jest zdrowa?
Kawa jest bogata w polifelole, które utrudniają wchłanianie żelaza z przyjmowanych pokarmów. Dlatego też nie powinno się pić kawy ani herbaty podczas posiłków.
Dopuszczalna dawka kawy
W jednej filiżance kawy o pojemności 250 ml znajduje się około 100 mg kofeiny. Zgodnie z zalecaniami Światowej Organizacji Zdrowia 400 mg kofeiny to dawka kofeiny bezpieczna dla większości zdrowych dorosłych osób.